Gewrichtspijn: is het artrose of artritis?

Op welke plekken?

Artrose

Artrose treft 70% van de 65-plussers en is dan ook de meest voorkomende gewrichtsaandoening. Het veroorzaakt onomkeerbare slijtage van het kraakbeen dat de botuiteinden van de gewrichten bedekt en beschermt. Artrose kan alle gewrichten aantasten, maar het zijn meestal de lumbale wervelkolom, heup, knie, schouder en hand die worden aangetast. De aandoening treft ook meer vrouwen dan mannen.

Artritis

Artritis is een acute of chronische ontsteking van één (mono-artritis) of meerdere (polyartritis) gewrichten. De aandoening kent verschillende vormen, waarvan reumatoïde artritis de meest voorkomende is. Hierbij zijn het vaak de gewrichten van handen, polsen en voeten die als eersten worden aangetast. Na verloop van tijd ondergaan schouders, ellebogen, nek, heupen en knieën hetzelfde lot. Reumatoïde artritis komt tot drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De eerste symptomen treden meestal op tussen de 40 en 60 jaar, maar kunnen ook al vroeger in de volwassenheid voorkomen.

Wat zijn de oorzaken?

Artrose

Artrose ontwikkelt zich wanneer overmatige kracht wordt uitgeoefend, hetzij door repetitieve handelingen of harde arbeid, vooral dan als er zware lasten gedragen moeten worden. Maar de aandoening kan ook het gevolg zijn van trauma of overgewicht (heup- en knie-artrose), en dat dan in combinatie met te weinig lichaamsbeweging. Anderzijds wordt artrose ook bevorderd door overmatig sporten, en dan vooral contactsporten als voetbal of rugby, of gevechtssporten. Daarenboven is er ook sprake van een genetische aanleg voor artrose.

Artritis

De precieze oorzaak is onbekend, maar artritis lijkt van doen te hebben met een probleem van het auto-immuunsysteem: het lichaam valt immers zijn eigen weefsels aan. Spelen ook een rol: erfelijkheid (er bestaat genetische aanleg voor artritis), hormonale variaties en bepaalde levensgewoonten, met name roken.

Wat zijn de symptomen?

Artrose

De twee belangrijkste symptomen van de ziekte zijn pijn en functioneel ongemak. De pijn wordt veroorzaakt en verergerd door beweging van het gewricht (voor heupartrose is dat bijvoorbeeld wandelen en autorijden, in geval van knie-artrose is het vooral de trap op en af gaan…). De pijn vermindert doorgaans weer wanneer het gewricht in rust is. De evolutie van de ziekte, die wordt gekenmerkt door periodes van pijn afgewisseld met periodes van respijt, is erg wisselend en verschilt van persoon tot persoon. Als het de beweeglijkheid van een gewricht inperkt, kan artrose een echt functioneel ongemak veroorzaken.

Artritis

Polyartritis ontwikkelt zich geleidelijk aan, via opflakkeringen afgewisseld met kortere of langere periodes van remissie. De aandoening manifesteert zich als soms zware pijnen in de aangetaste gewrichten, en als zwelling, roodheid, en gevoelens van warmte en stijfheid. En dit vooral’s morgens en na langere periodes van niet-beweging. Deze symptomen kunnen bij een crisis zelfs gepaard gaan met koorts.

Wat is de behandeling?

Artrose

Er bestaat geen remedie voor artrose. De meest gebruikte behandeling bestaat uit het toedienen van analgetica, dit zijn middelen tegen pijn en stijfheid. Het wordt aanbevolen de voorschriften te respecteren, want in te hoge doses kunnen ze de lever beschadigen. Voldoen deze medicijnen niet, dan gebruikt men niet-steroïde ontstekingsremmers (de zogenaamde NSAIDs) en coxibs (een nieuwe generatie ontstekingsremmers die minder schadelijk zijn voor de maag). Er bestaan ook producten op basis van glucosamine of chondroïtine die het bestaande kraakbeen beschermen tegen slijtage. Ze verbeteren de beweeglijkheid en helpen tegen de pijn. Ook zijn er producten op basis van collageen en hyaluronzuur, en natuurlijke producten op basis van kurkuma.

In sommige gevallen (waaronder artrose van de knie of heup), wordt cortisone rechtstreeks in het gewricht geïnjecteerd. Echter, vanwege de bijwerkingen kan deze stof slechts drie tot vier keer per jaar worden ingespoten. Fysiotherapie is vaak essentieel om pijn te bestrijden. Die kan ook worden verlicht door spabehandelingen of thalassotherapie. Als alle medische behandeling falen, kan een operatie worden overwogen.

Artritis

Er bestaat geen middel om reumatoïde artritis te genezen. Een behandeling – op basis van analgetica, NSAIDs, coxibs en soms corticosteroïde-tabletten of -injecties - behandelt alleen de symptomen van de ontsteking. Een fundamentelere behandeling, met name met geneesmiddelen die tot doel hebben het voortschrijden van de aandoening te vertragen, is vaak nodig.

Ten slotte, wanneer artritis een ernstige impact heeft op het dagelijks leven, moet een operatie ter herstel of vervanging van het betreffende gewricht worden overwogen. Het is essentieel om zo snel mogelijk met een behandeling te beginnen: zodra de eerste symptomen verschijnen, om zo het risico op misvorming en op teloorgang van de gewrichtsfunctie te beperken. Dat laatste kan immers leiden tot invaliditeit.

Zo bestrijdt u artrose

In periodes met pijn gebruikt u het betreffende gewricht best niet. In minder pijnlijke periodes is lichaamsbeweging niet verboden, maar gebeurt best aangepast, en in geen geval intensief. Vermijd dus sporten met veel schokmomenten, zoals voetbal of tennis.

Wat wel sterk wordt aanbevolen, is aan beweging te doen door te wandelen, fietsen en zwemmen. Heeft u artrose aan de onderste ledematen, gebruik dan een wandelstok. Heeft u last van nekartrose, draag dan een nekbrace. En tijdens een aanval van lumbale artrose (in de onderrug), draagt u best een steunriem. Als u knie- of heupartrose heeft, draag dan comfortabele schoenen met goede, schokabsorberende inlegzolen. En in geen geval hoge hakken! Heeft u overgewicht, dan is het sterk aangeraden af te vallen. Obesitas is immers een van de belangrijkste oorzaken van knie- en heupartrose.

Zo voorkomt u artrose

Voordat u aan sport doet, zorg ervoor dat u volgens de regels van de kunst opwarmt. Smijt uzelf niet halsstarrig in een activiteit die uw capaciteiten te boven gaat. Na een activiteit die veel van een bepaald gewricht vergde, verkoelt u de betreffende plek best met wat ijsblokjes verpakt in een droge doek, en dit gedurende 15 tot 20 minuten.

Als u een zwaar voorwerp wilt tillen, zak dan door uw benen en houd de rug recht, in plaats van met gestrekte benen voorover te leunen. Zorg ervoor dat u een goede, stevige matras heeft, zodat u in optimale omstandigheden van uw nachtrust kan genieten.